بازار خودرو در ایران طی یک سال اخیر آشفتگی بسیار شدیدی را تجربه کرده و قیمت‌ها نسبت به فروردین سال 97، افزایشی بسیار شدید را تجربه کرده‌اند. برای این آشفتگی و اوضاع نابسامان بازار ایران دلایل زیادی مطرح می‌شود. از مهم‌ترین این دلایل می‌توانیم به مواردی مانند عدم وجود تعادل بین عرضه و تقاضای بازار خودرو، فعالیت گسترده دلال‌ها، مشکلات تأمین نیاز بازار خودرو و چندین مورد دیگر اشاره کنیم. از سویی دیگر، بعضی از کارشناسان خودرو، برخی از نمایندگان مجلس و همچنین تعدادی از مسئولان، تغییر مرجع قیمت‌گذاری خودرو در ایران از شورای رقابت به سازمان حمایت را دلیل اصلی افزایش قیمت و آشفتگی فعلی بازار ایران دانسته و منتقد جدی آن هستند.
همین منتقدان، مدتی است تاکید می‌کنند که روند قیمت‌گذاری خودرو باید دوباره به شورای رقابت بازگردد تا باز هم شاهد متعادل شدن بازار و قیمت‌ها در آن باشیم. گرچه به نظر می‌رسد مشکل فعلی بازار خودروی ایران، ارتباط مستقیمی با مساله قیمت‌گذاری نداشته باشد.
نیاز به افزایش تعداد جلسات ستاد تنظیم بازار
ولی ملکی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مورد این که آیا باید مسئولیت تعیین قیمت خودرو بارد دیگر باید به شورای رقابت محول شود یا نه می‌گوید: «موضوع قیمت‌گذاری خودرو هنوز در جلسات شورای رقابت مطرح و بررسی نشده و عملیاتی شدن آن نیازمند ابلاغ شورای نگهبان و مجلس است.»
ولی ملکی که خود از اعضای ناظر مجلس در شورای رقابت است، با بیان این که هرچه قانون‌گذار تصویب کرد، باید اجرا شود، تاکید کرد: «چون قانون سندیت دارد. البته در حال حاضر با شرایط بحرانی در صنعت خودرو روبه‌رو هستیم و در این شرایط باید تصمیمات بحرانی نیز اتخاذ شود.»
وی در ادامه صحبت‌های خود افزود: «رفع نوسانات بازار خودرو نیازمند اشباع بازار است. ممکن است در آینده از نظر عرضه و تقاضا، ارتباط با خارج و سیاست خارجی کشور شاهد تغییراتی باشیم که در آن وضعیت باید شرایط قیمت‌گذاری نیز تغییر کند.»
ملکی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی، ستاد تنظیم بازار می‌تواند جلسات تعیین قیمت خودرو را با سرعت بیشتری تشکیل دهد و با توجه به شرایط تصمیم‌گیری کند، خاطرنشان کرد: «قیمت حاشیه بازار و حباب موجود در این قیمت‌ها بالا است، وگرنه قیمت پیش‌فروش‌ها چندان بالا نیست و فقط خودروهایی که به صورت فوری عرضه می‌شوند، مشمول قیمت حاشیه بازار هستند.»
عملکرد شورای رقابت در گذشته رضایت‌بخش نبود
احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان کشور در یکی از صحبت‌های اخیر خود با اشاره به مخالفت بعضی نمایندگان مجلس با روش فعلی قیمت‌گذاری خودرو، گفته: «نمایندگان مجلس به تازگی در مجلس مصوب کرده‌اند که این روش قیمت‌گذاری درست نیست و روند باید به شورای رقابت بازگردد که ما این را قبول نداریم.»
وی با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید در این زمینه تجدید نظر نمایند، تاکید کرد: «عملکرد شورای رقابت در زمینه قیمت‌گذاری و کنترل بازار، در دورانی که این وظایف را برعهده داشت، به هیچ عنوان راضی کننده نبود و اساساً به همین دلیل بود که شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوای سه‌گانه این وظیفه را از شورای رقابت به سازمان حمایت منتقل کرد.»
قیمت‌گذاری خودرو توسط شورای رقابت یا سازمان حمایت؟
تقریباً یک ماه پیش طرح ساماندهی بازار خودرو در مجلس به تصویب رسید. طبق این طرح، بار دیگر موضوع ورود شورای رقابت به موضوع قیمت‌گذاری خودرو مطرح شد. البته مصوبه این طرح هنوز در شورای نگهبان تأیید نشده است. اما یکی از مواد طرح به این موضوع اشاره می‌کند که شورای رقابت می‌تواند در مورد قیمت خودروها تصمیم‌گیری کند.
رئیس شورای رقابت در این خصوص با تاکید بر اینکه مصوبه مجلس دارای ابهاماتی است، می‌گوید: «اگر قرار است شورای رقابت دستورالعمل قیمت‌گذاری خودروها را اعلام کند، دیگر نیازی به محاسبه قیمت توسط خودروسازان وجود ندارد. چراکه ممکن است این قیمت‌های محاسبه شده با قیمت‌هایی که توسط شورای رقابت محاسبه می‌شود، همخوانی نداشته باشد.»
به ادعای رضا شیوا، به طور کلی تصویب این طرح در مجلس ضرورتی نداشت، چراکه طبق ماده 58 اصل 44 قانون اساسی، شورای رقابت باید در بازارهای انحصاری ورود کرده و دستورالعمل قیمت‌گذاری‌ها را تعیین نماید. در این مورد اما معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت اعتقاد دیگری دارد.
فرشاد مقیمی با بیان این که در چارچوب سیاست‌های دولت، تدوین و ابلاغ دستورالعمل قیمت‌گذاری خودرو بلافاصله توسط سازمان حمایت در دستور کار قرار گرفته است، تصریح کرد: «این دستورالعمل پس از مطرح شدن در کمیته خودرو، حتماً در ستاد تنظیم بازار مطرح می‌شود و پس از تصویب نهایی، مبنای عمل در مورد قیمت‌گذاری قرار خواهد گرفت.»
نظرات